Study on the functioning and price evolution of the Belgian wholesale electricity market - monitoring report 2016
Samenvatting
In deze jaarlijkse studie over de werking van en de prijzen op de Belgische groothandelsmarkt voor elektriciteit in 2016 informeert de CREG de marktpartijen over productie, verbruik, uitwisseling van elektriciteit op de beurzen, interconnecties met het buitenland en de balancing markt.
Voor het derde jaar op rij was de belasting van het Elia-net, een graadmeter voor het Belgische elektriciteitsverbruik, ongeveer 77 TWh in 2016. De stabilisering van de afname van elektriciteit kwam er na een continue daling sinds 2007. Tegelijkertijd stabiliseerde de geraamde hoeveelheid geproduceerde elektriciteit op basis van zonne-energie in 2016 op ongeveer 3 TWh.
In een speciaal gedeelte over het elektriciteitsverbruik wordt de impact van een massale invoering van elektrische personenwagens kort geanalyseerd. Door de ingebruikname van één miljoen elektrische personenwagens in België zal het elektriciteitsverbruik maar 4 procent stijgen. Dit bijkomende verbruik zal de bevoorradingszekerheid niet verminderen op voorwaarde dat de elektrische wagens op het juiste moment worden opgeladen. Daarenboven zouden elektrische wagens, zelfs bij een relatief beperkt aantal, zelf een bron van bevoorrading kunnen worden door de hogere opslagcapaciteit: in theorie zouden slechts 100.000 elektrische personenwagens voldoende zijn om de bestaande opslagcapaciteit in België bijna te verdubbelen.
In vergelijking met 2015 steeg de elektriciteitsproductie van Belgische centrales sterk van 55,7 TWh naar 69,7 TWh. Dit kan voornamelijk worden verklaard doordat twee kerncentrales eind 2015 opnieuw in dienst werden gesteld. Grote gascentrales produceerden samen echter dezelfde hoeveelheid elektriciteit in 2016 (12,5 TWh) als in 2015 (12,4 TWh). De stijging van de nucleaire productie had een daling van de invoer tot gevolg.
Tot eind september was de prijsconvergentie in centraal West-Europa (CWE) vrij hoog in 2016. In de laatste maanden van 2016 veroorzaakte een daling van de nucleaire capaciteit in Frankrijk en België en een beperkte interconnectiecapaciteit in de CWE-zone hogere prijzen in België en Frankrijk met verschillende uurlijkse prijspieken van meer dan 500 €/MWh. Het gebrek aan interconnectiecapaciteit was ook duidelijk zichtbaar op de forward markten waar de Belgische verbruikers een jaarlijkse year-aheadprijs van 33,4 €/MWh in 2016 moesten betalen, een prijs die 25 % hoger was dan de prijs van 26,6 €/MWh die de Duitse verbruikers moesten betalen.
In dit monitoringrapport analyseert de CREG de werking van de CWE flow-based marktkoppeling en licht ze die toe. Ze toont aan dat de marktkoppeling ernstige gebreken vertoont die leiden tot discriminerende en onefficiënte marktresultaten. Interne transmissienetten met structurele congestie, waarvan de meeste in Duitsland gelegen zijn, leiden tot ondermaatse en onrechtvaardige prestaties van de elektriciteitsmarkt in de CWE-zone.
In 2016 was het gebruik van reserves om het Elia-net in evenwicht te brengen goed voor 640 GWh (op- en afregelvermogen), het laagste niveau in meer dan vijf jaar. De activering van ongeveer 400 GWh reserves zou vermeden kunnen worden door de International Grid Control Cooperation (IGCC), een mechanisme waardoor het onevenwicht van een land kan worden gecompenseerd door andere landen die aan het mechanisme deelnemen. Het IGCC-mechanisme toont aan hoe belangrijk het voor België is om op Europees niveau, ook voor de balancing en de reserves, samen te werken.