Wat is de strategische reserve?

De strategische reserve is een mechanisme dat de beheerder van het Belgische transmissienet voor elektriciteit toelaat om elektriciteitscapaciteit te activeren indien er een niet verwaarloosbaar risico op een elektriciteitstekort op korte termijn wordt geïdentificeerd. De wet van 26 maart 2014 heeft de strategische reserve ingevoerd om in België een voldoende niveau van bevoorradingszekerheid te behouden tijdens de winterperiodes.

Hoe wordt de strategische reserve aangelegd?

Elk jaar maakt de transmissienetbeheerder voor elektriciteit (Elia) een probabilistische analyse. Indien hieruit blijkt dat de bevoorradingszekerheid van het land voor de komende winterperiode (1 november - 31 maart) bedreigd is, dan kan de minister van Energie, op advies van de Algemene Directie Energie van de FOD Economie, K.M.O, Middenstand en Energie, Elia opdracht geven om een strategische reserve aan te leggen voor maximum drie jaar. De minister bepaalt het volume van de strategische reserve.

Indien de minister beslist de opdracht te geven aan Elia, dan dient Elia binnen een maand een procedure van offerteaanvraag te lanceren voor het vastgelegde volume.

De proceduremodaliteiten voor de aanleg van de strategische reserve worden door Elia bepaald, na raadpleging van de netgebruikers, de Algemene Directie Energie van de FOD Economie, K.M.O, Middenstand en Energie en de CREG.

De werkingsregels van de reserve worden door Elia voorgesteld en ter goedkeuring voorgelegd aan de CREG.

Wie mag/moet deelnemen aan de procedure voor de aanleg van de strategische reserve?

Om ervoor te zorgen dat het mechanisme van strategische reserve de bevoorradingszekerheid kan garanderen, hebben de exploitanten van productie-eenheden van elektriciteit (met uitzondering van kerncentrales):

  • waarvan de datum van geprogrammeerde buitenwerkingstelling in het ontwikkelingsplan van het transmissienet voor elektriciteit valt voor 1 november en na 31 maart voor de periode waarop deze procedure betrekking heeft; of
  • waarvan de buitenwerkingstelling werd meegedeeld, maar nog niet effectief is; of
  • waarvan de tijdelijke buitenwerkingsstelling reeds effectief is,

de plicht om een offerte in te dienen die het gehele vermogen van de bedoelde installatie omvat.

Transmissie- of distributienetgebruikers kunnen eveneens aan de offerteaanvraag deelnemen via offertes voor vraagbeheer. De offertes voor vraagbeheer kunnen het elektriciteitssysteem helpen door het verbruik te verminderen op piekmomenten.

Hoe worden de offertes geëvalueerd?

Op basis van de ontvangen offertes formuleert Elia een technisch-economisch voorstel met de geselecteerde offertes. De CREG geeft de minister een advies over het al dan niet manifest onredelijke karakter van het technisch-economisch voorstel en de offertes zelf. Als uit het advies van de CREG blijkt dat bepaalde offertes manifest onredelijk zijn, dan kan een koninklijk besluit deze inschrijvers prijzen en volumes opleggen met het oog op de bevoorradingszekerheid.

Overzicht winterperiodes

In uitvoering van de wet van 26 maart 2014 gaf een ministerieel besluit van april 2014 aan Elia de instructie om een strategische reserve aan te leggen van 800 MW vanaf 1 november 2014. Bij een nieuw ministerieel besluit van juli 2014 werd dit volume verhoogd naar 1200 MW.

In april 2014 heeft de CREG haar opmerkingen gegeven over de proceduremodaliteiten voor de aanleg van strategische reserve die Elia had voorgesteld voor de winterperiode 2014-2015.

In juni 2014 heeft de CREG een beslissing genomen over de werkingsregels van de strategische reserve voor de winterperiode 2014-2015. Vooraleer deze beslissing werd genomen, werd er in mei 2014 een raadpleging georganiseerd over het voorstel van werkingsregels van de strategische reserve van Elia en het ontwerp van beslissing van de CREG over dit voorstel.

In augustus 2014 heeft de CREG, op basis van het verslag van Elia met gegevens over de aangeboden prijzen en volumes en een technisch-economische selectie van de offertes die ze heeft ontvangen in het kader van de offerteaanvraag die in juni 2014 werd georganiseerd met het oog op de aanleg van de strategische reserve, een advies geformuleerd over het al dan niet manifest onredelijk karakter van de aangeboden prijzen. Naar aanleiding van dit advies werden er prijs- en volumevoorwaarden opgelegd aan E.On Generation Belgium voor de levering van de strategische reserve vanaf 1 december 2014 gedurende een periode van drie jaar.

Op basis van dit advies en in overeenstemming met de werkingsregels van de strategische reserve heeft Elia twee overeenkomsten gesloten voor een productie van in totaal 750 MW. De eerste overeenkomst die voor drie jaar werd gesloten met EDF Luminus met ingang van 1 november 2014 betreft de beschikbaarheid van haar STEG-centrale (gecombineerde stoom- en gascyclus) van Seraing van 485 MW. De tweede overeenkomst die voor drie jaar werd gesloten met E.On Generation Belgium met ingang van 1 december 2014 betreft de beschikbaarheid van haar gascentrale in Vilvoorde van 265 MW. Daarnaast heeft Elia via het vraagbeheer met de netgebruikers overeenkomsten gesloten voor 100 MW die een jaar geldig zijn.

Tot slot moest de strategische reserve niet worden geactiveerd in de winterperiode 2014-2015.

Meer informatie over de strategische reserve en de marktwerking tijdens de winterperiode 2014-2015 vindt u in de studie van de CREG van september 2015.

In uitvoering van de wet van 26 maart 2014 gaf een ministerieel besluit van 15 januari 2015 aan Elia de instructie om vanaf 1 november 2015 een strategische reserve aan te leggen voor een aanvullend volume van 2.750 MW bovenop de 750 MW die al was gecontracteerd op basis van het ministerieel besluit van 16 juli 2014.

In januari 2015 heeft de CREG haar opmerkingen gegeven over de proceduremodaliteiten voor de aanleg van strategische reserve die Elia had voorgesteld voor de winterperiode 2015-2016.

In maart 2015 heeft de CREG een beslissing genomen over de werkingsregels van de strategische reserve toepasbaar vanaf 1 november 2015. Vooraleer deze beslissing werd genomen, werd er in februari 2015 een raadpleging georganiseerd over het voorstel van werkingsregels van de strategische reserve van Elia en de ontwerpbeslissing van de CREG betreffende dit voorstel.

In juni 2015 heeft de CREG, op basis van het verslag van Elia met gegevens over de aangeboden prijzen en volumes en een technisch-economische selectie van de offertes die ze heeft ontvangen in het kader van de offerteaanvraag die in maart 2015 werd georganiseerd met het oog op de aanleg van de strategische reserve, een advies geformuleerd over het al dan niet manifest onredelijk karakter van de aangeboden prijzen. Naar aanleiding van dit advies werden er prijs- en volumevoorwaarden opgelegd aan de NV Twinerg voor de levering van de strategische reserve vanaf 1 november 2015 gedurende een periode van één jaar.

Op basis van dit advies en in overeenstemming met de werkingsregels van de strategische reserve heeft Elia twee nieuwe overeenkomsten van een jaar gesloten, één met EDF Luminus voor de terbeschikkingstelling van de productie-eenheden van Angleur (STEG3 – 50 MW) en Izegem (20 MW) en één met Twinerg voor de terbeschikkingstelling van de STEG-eenheid van Esch-sur-Alzette met een vermogen van 357,1 MW. Elia heeft met de netgebruikers eveneens overeenkomsten van één jaar gesloten voor de levering van 358,4 MW vraagbeheer.

Tot slot moest de strategische reserve niet worden geactiveerd in de winterperiode 2015-2016.

In uitvoering van de wet van 26 maart 2014 heeft de minister van energie op 15 januari 2016 beslist om voor de winter 2016-2017 geen bijkomende strategische reserve aan te leggen bovenop de 750 MW die reeds gecontracteerd waren op basis van het ministerieel besluit van 16 juli 2014.

In januari 2016 heeft de CREG haar opmerkingen gegeven over de proceduremodaliteiten voor de aanleg van strategische reserve die Elia had voorgesteld voor de winterperiode 2016-2017.

In oktober 2016 heeft de CREG een beslissing genomen over de werkingsregels van de strategische reserve toepasbaar vanaf 1 november 2016. Vooraleer deze beslissing werd genomen, werd er in januari 2016 een raadpleging georganiseerd over het voorstel van werkingsregels van de strategische reserve van Elia en de ontwerpbeslissing van de CREG betreffende dit voorstel, en een tweede raadpleging in september 2016 over een addendum van Elia aan de werkingsregels en de aangepaste ontwerpbeslissing van de CREG naar aanleiding van dit addendum.

Op 13 januari 2017 besliste de minister van Energie dat de beheerder van het transmissienet (Elia) een strategische reserve diende aan te leggen voor een periode van drie jaar vanaf 1 november 2017 en voor een volume van 900 MW. Nadat er rekening gehouden was met de terugkeer van productie-eenheden naar de markt, hebben de koninklijke besluiten van 31 oktober 2017 tot oplegging van prijs- en volumevoorwaarden voor de levering van de strategische reserve vanaf 1 november 2017 voor een periode van een jaar het gecontracteerde volume verminderd tot 725 MW.

De elektriciteitswet bepaalt dat de beheerder van het transmissienet (Elia) de proceduremodaliteiten voor de aanleg van de strategische reserve vastlegt na raadpleging van de netgebruikers, de CREG en de Algemene Directie Energie. De CREG heeft een aantal opmerkingen geformuleerd op het voorstel van procedure voor de aanleg van strategische reserves voor de winterperiode 2017-2018 dat door Elia ter consultatie werd voorgelegd.

De elektriciteitswet bepaalt bovendien dat Elia de werkingsregels voor de strategische reserve ter goedkeuring aan de CREG moet voorleggen. De CREG heeft een openbare raadpleging georganiseerd over het voorstel van werkingsregels en over haar ontwerpbeslissing. In haar beslissing van 9 februari 2017 keurde de CREG het voorstel van Elia onder voorbehoud van enkele aanpassingen goed.

Op 23 maart 2017 heeft de CREG een openbare raadpleging georganiseerd over het voorstel van addendum aan de werkingsregels en over haar ontwerpbeslissing. Ze ontving zeven reacties die integraal werden toegevoegd aan de beslissing van 7 april 2017. Met deze beslissing keurde de CREG het voorstel van Elia goed mits een aantal aanpassingen. De goedgekeurde werkingsregels zijn van toepassing vanaf de inwerkingtreding van de koninklijke besluiten van 31 oktober 2017.

Vervolgens heeft de CREG op 13 juli 2017 een advies gegeven over het al dan niet manifest onredelijk karakter van de aan Elia System Operator NV aangeboden prijzen voor de levering van de strategische reserve als antwoord op de offerteaanvraag van 2017.

Het tarief voor de openbare dienstverplichting “strategische reserve” bedroeg 0,1902 € netto per afgenomen MWh in 2017. In haar beslissing van 14 december 2017 keurde de CREG het voorstel van Elia over de aanpassing van dit tarief goed. Het nieuwe tarief (0,4298 €/MWh) zal vanaf 1 januari 2018 van toepassing zijn.

Hoeveel kost de implementering van de strategische reserve?

De kosten voor de implementering van de strategische reserve, met inbegrip van de beheers- en ontwikkelingskosten worden gedekt door een tarifaire toeslag die Elia aan de netgebruikers factureert en waarvan het bedrag door de CREG wordt goedgekeurd.

Welke impact heeft een eventuele activering van de strategische reserve op de day-ahead prijs en de onevenwichtsprijs?

De activering van de strategische reserve heeft geen impact op de day-ahead prijs.

De toepassingsmodaliteiten van het tarief voor het handhaven en herstellen van het individueel evenwicht tussen de injectie en de afname van elektriciteit door de toegangsverantwoordelijken van het transmissienet voor elektriciteit werden aangepast als gevolg van de implementatie van de strategische reserve. Voortaan wordt er een duidelijk onderscheid gemaakt tussen het onevenwichtstarief in een normale situatie en het onevenwichtstarief wanneer er een risico voor de bevoorradingszekerheid is.

Het onevenwichtstarief voor het lopende kwartier werd door de CREG vastgelegd op € 4.500/MWh in het geval van een activering van de strategische reserve onder de voorwaarden bepaald in de werkingsregels van de strategische reserve.

More informations

Regelgeving